Znaczenie wiarygodności danych georeferencyjnych w gospodarce przestrzennej na przykładzie analizy danych o użytkach gruntowych w wybranych gminach województwa mazowieckiego

Streszczenie

Kluczowym elementem podejmowania decyzji i działań związanych z gospodarką przestrzenną i planowaniem rozwoju są dane przestrzenne, stanowiące podstawę procesu planistycznego. Stanowią punkt wyjścia do analiz i koncepcji, a później uszczegółowienia założeń kierunków rozwoju i zagospodarowania. Wpływają także bezpośrednio na jakość sporządzanych dokumentów planistycznych. Pochodzenie i ilość danych tworzą istotny wyznacznik zmian w procesie planowania – duży zakres dostępnych danych nie świadczy o ich kompletności i wiarygodności.
Gospodarka przestrzenna oraz zagadnienia planowania przestrzennego mają charakter interdyscyplinarny. Wymagane są zatem różnorodne dane tematyczne posiadające odniesienie georeferencyjne. Rodzaj wykorzystywanych danych oraz ich dokładność zależą od rodzaju i powierzchni opracowania badanego obszaru oraz celów, którym mają służyć. Obecnie rozwój technologii informacyjnych, w tym głównie oprogramowania GIS, daje ogromne możliwości przetwarzania, analizowania i wizualizacji danych. Należy jednak podkreślić, że nawet najbardziej zaawansowane analizy nie dadzą poprawnych wyników, jeśli dane wejściowe nie będą wiarygodne. W przypadku posługiwania się danymi tematycznymi w postaci cyfrowej, kluczową kwestię stanowi rzetelnie opracowana baza danych – odpowiednio przygotowane dane usprawniają proces planowania przestrzennego. Dane takie powinny być wiarygodne, kompletne oraz jednolicie uporządkowane w całym kraju.
Głównym aktem prawnym regulującym zagadnienie pozyskiwania, utrzymania oraz udostępniania danych przestrzennych jest ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. Dokument ten określa warunki tworzenia i stosowania infrastruktury informacji przestrzennej, ułatwiając m.in. korzystanie z danych poprzez optymalizację ich pozyskiwania i utrzymywania. Infrastruktura informacji przestrzennej w Polsce stanowi część Infrastruktury Informacji Przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej, określonej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady, zwanej dyrektywą INSPIRE.
Celem opracowania jest określenie roli wiarygodności danych referencyjnych dla potrzeb opracowań planistycznych. Uzasadniono konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu wiarygodności danych wykorzystywanych dla potrzeb planowania przestrzennego. Badania przeprowadzono na wybranych obrębach w województwie mazowieckim (gminy Małkinia Górna, Zaręby Kościelne, Cegłów). Wykorzystano podstawowe materiały kartograficzne, pozyskiwane dla potrzeb gospodarki przestrzennej, zawierające dane o użytkowaniu gruntów, tj. bazę danych ewidencyjnych oraz ortofotomapę. Dokonano analizy wybranych danych referencyjnych, koncentrując się głównie na obszarach wiejskich i problematyce ich zagospodarowania. Analizie poddano dane dotyczące działek ewidencyjnych, porównywano zgodność danych na mapie ewidencyjnej z danymi w rejestrze gruntów oraz z aktualnym użytkowaniem.
Wyniki jednoznacznie wskazują, że zmiany użytkowania są rejestrowane z opóźnieniem, co powoduje, że dane w ewidencji gruntów dotyczące użytków gruntowych są nieaktualne na od 1 do 12% powierzchni. Dotyczy to przede wszystkim gruntów zabudowanych oraz zadrzewionych i zalesionych. Pojawiają się również błędy wynikające z nieprawidłowego oznaczenia użytku. Dla badanego obszaru dokonano analizy użytkowania terenu na podstawie danych ewidencyjnych, ortofotomapy i badań terenowych.
Badania wykazują, że mimo możliwości dostępu do coraz większej ilości danych, zapewnienie ich wiarygodności stanowi wciąż istotne utrudnienie w pracach geodetów i planistów, i tym samym może prowadzić do podejmowania błędnych decyzji, których konsekwencje mogą być nieodwracalne.