Określanie obszarów lokalnych podtopień na podstawie NMT i bazy HYDRO

Tomasz Oberski
Politechnika Koszalińska
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska
Katedra Geoinformatyki
Polska

Zofia Szczepaniak-Kołtun
Politechnika Koszalińska
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska
Katedra Geoinformatyki
Polska

Streszczenie

Bazy danych HYDRO, to istotny komponent Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1:50 000, która wykonywana jest pod auspicjami Głównego Geodety Kraju już od kilkunastu lat. W bazach tych zgromadzone są dane przestrzenne o charakterze tematycznym zawierające informacje specjalistyczne dla obszaru blisko 60% kraju (w tym roku powstają kolejne opracowania, które pokryją kolejny fragment naszego państwa).
Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie nowych możliwości wykorzystania istniejących baz danych HYDRO, jakie daje ich integracja z NMT. Do tego celu wykorzystano model danych wysokościowych pochodzący z lotniczego skaningu laserowego (średni błąd dla większości obszarów, nie przekracza 1 m). Tak zdefiniowana interoperacyjność zbiorów danych: HYDRO i NMT oraz harmonizacja informacji sytuacyjnej jak i wysokościowej pozwala na ich pełniejsze wykorzystanie.
Głównym aspektem podjętym w pracy, jest przedstawienie analiz z wykorzystaniem danych HYDRO. Dzięki narzędziom GIS wyznaczono kierunki spływu wody i określono miejsca jej gromadzenia. Pozwoli to na wyznaczenie obszarów występowania lokalnych podtopień spowodowanych nie tylko gwałtownymi opadami, ale również wskutek roztopów pokrywy śnieżnej. Takie informacje, związane z podtopieniami, poprzez stworzenie odpowiednich map i umieszczenia ich w geoportalach, mogą być pomocne dla indywidualnych inwestorów (czy to w związku z zakupem działki, czy zastosowaniem odpowiednich izolacji np. w trakcie budowy domów). Określanie stref podtopień może być także przydatne dla gmin, dla których ze względu na znikome występowanie obszarów zagrożonych powodziami, nie zostaną w projekcie ISOK opracowane mapy zagrożenia powodziowego, czy mapy ryzyka powodziowego. Pozwoli to gminom na umieszczenie informacji o lokalnych podtopieniach w planach zagospodarowania przestrzennego, co może posłużyć m.in. do wydawania decyzji lokalizacyjnych.
Wyznaczenie miejsc, w których gromadzi się woda, to także potencjał informacyjny dla KZGW, który może stanowić punkt wyjściowy do tworzenia okresowych zbiorników (rozlewisk), a następnie wykorzystania ich w okresach suszy dla potrzeb np. nawadniania pól.

Słowa kluczowe:

lokalne podtopienia; GIS; NMT; HYDRO; ISOK

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia

Arge L. et al., 2001: Flow Computation on Massive Grid Terrains. Springer Verlag. http://www.cs.duke.edu/geo*/terraflow/papers/journal_terraflow.pdf

Bajkiewicz-Grabowska E., 2005: Wykorzystanie bazy danych hydrograficznych do celów naukowych. [W:] Praktyczne wykorzystanie map tematycznych w skali 1: 50 000. Materiały z seminarium, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.

Dyrektywa 2007/60/we Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim. Dz.U. UE L 288/27-34.

Gotlib D., Iwaniak A., Olszewski R., 2007: GIS Obszary zastosowań. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Li Z., Zhu Q., Gold C., 2005: Digital Terrain Modeling. Principles and Methodology. CRC Press. London, UK.

Longley P. A., Goodchild M. F., Maguire D. J, Rhind D.W., 2008: GIS. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Maguire D. J, Batty M., Goodchild M. F., 2007: GIS, Spatial Analysis and Modeling. ESRI Press, Redlands.

Mielcarzewicz E. 1970: Melioracje miejskie i przemysłowe, Warszawa-Wrocław.

Oberski T., Zarnowski A., 2013: Analiza wpływu rzeźby terenu na kształtowanie krajobrazu przyrodniczego i jego zagospodarowanie. Inżynieria Ekologiczna Nr 33.

Oberski T., Zarnowski A., 2012: Pozyskiwanie naturalnych zbiorników wodnych na podstawie numerycznego modelu rzeźby terenu i narzędzi GIS. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich Nr 1/III.

Urbański J., 2011: GIS w badaniach przyrodniczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Wytyczne techniczne GIS-3. Mapa hydrograficzna Polski, skala 1:50.000 w formie analogowej i numerycznej, 2005: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.

Źródła internetowe (dostęp 20.06.2013 r.):

http://www.geoportal.gov.pl

http://www.gugik.gov.pl/projekty/isok

http://www.kzgw.gov.pl