Znaczenie wiarygodności danych georeferencyjnych w gospodarce przestrzennej na przykładzie analizy danych o użytkach gruntowych w wybranych gminach województwa mazowieckiego

Agnieszka Turek
Politechnika Warszawska
Wydział Geodezji i Kartografii
Katedra Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym
Polska

Anna Bielska
Politechnika Warszawska
Wydział Geodezji i Kartografii
Katedra Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym
Polska

Streszczenie

Kluczowym elementem podejmowania decyzji i działań związanych z gospodarką przestrzenną i planowaniem rozwoju są dane przestrzenne, stanowiące podstawę procesu planistycznego. Stanowią punkt wyjścia do analiz i koncepcji, a później uszczegółowienia założeń kierunków rozwoju i zagospodarowania. Wpływają także bezpośrednio na jakość sporządzanych dokumentów planistycznych. Pochodzenie i ilość danych tworzą istotny wyznacznik zmian w procesie planowania – duży zakres dostępnych danych nie świadczy o ich kompletności i wiarygodności.
Gospodarka przestrzenna oraz zagadnienia planowania przestrzennego mają charakter interdyscyplinarny. Wymagane są zatem różnorodne dane tematyczne posiadające odniesienie georeferencyjne. Rodzaj wykorzystywanych danych oraz ich dokładność zależą od rodzaju i powierzchni opracowania badanego obszaru oraz celów, którym mają służyć. Obecnie rozwój technologii informacyjnych, w tym głównie oprogramowania GIS, daje ogromne możliwości przetwarzania, analizowania i wizualizacji danych. Należy jednak podkreślić, że nawet najbardziej zaawansowane analizy nie dadzą poprawnych wyników, jeśli dane wejściowe nie będą wiarygodne. W przypadku posługiwania się danymi tematycznymi w postaci cyfrowej, kluczową kwestię stanowi rzetelnie opracowana baza danych – odpowiednio przygotowane dane usprawniają proces planowania przestrzennego. Dane takie powinny być wiarygodne, kompletne oraz jednolicie uporządkowane w całym kraju.
Głównym aktem prawnym regulującym zagadnienie pozyskiwania, utrzymania oraz udostępniania danych przestrzennych jest ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. Dokument ten określa warunki tworzenia i stosowania infrastruktury informacji przestrzennej, ułatwiając m.in. korzystanie z danych poprzez optymalizację ich pozyskiwania i utrzymywania. Infrastruktura informacji przestrzennej w Polsce stanowi część Infrastruktury Informacji Przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej, określonej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady, zwanej dyrektywą INSPIRE.
Celem opracowania jest określenie roli wiarygodności danych referencyjnych dla potrzeb opracowań planistycznych. Uzasadniono konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu wiarygodności danych wykorzystywanych dla potrzeb planowania przestrzennego. Badania przeprowadzono na wybranych obrębach w województwie mazowieckim (gminy Małkinia Górna, Zaręby Kościelne, Cegłów). Wykorzystano podstawowe materiały kartograficzne, pozyskiwane dla potrzeb gospodarki przestrzennej, zawierające dane o użytkowaniu gruntów, tj. bazę danych ewidencyjnych oraz ortofotomapę. Dokonano analizy wybranych danych referencyjnych, koncentrując się głównie na obszarach wiejskich i problematyce ich zagospodarowania. Analizie poddano dane dotyczące działek ewidencyjnych, porównywano zgodność danych na mapie ewidencyjnej z danymi w rejestrze gruntów oraz z aktualnym użytkowaniem.
Wyniki jednoznacznie wskazują, że zmiany użytkowania są rejestrowane z opóźnieniem, co powoduje, że dane w ewidencji gruntów dotyczące użytków gruntowych są nieaktualne na od 1 do 12% powierzchni. Dotyczy to przede wszystkim gruntów zabudowanych oraz zadrzewionych i zalesionych. Pojawiają się również błędy wynikające z nieprawidłowego oznaczenia użytku. Dla badanego obszaru dokonano analizy użytkowania terenu na podstawie danych ewidencyjnych, ortofotomapy i badań terenowych.
Badania wykazują, że mimo możliwości dostępu do coraz większej ilości danych, zapewnienie ich wiarygodności stanowi wciąż istotne utrudnienie w pracach geodetów i planistów, i tym samym może prowadzić do podejmowania błędnych decyzji, których konsekwencje mogą być nieodwracalne.

Słowa kluczowe:

ewidencja gruntów i budynków; infrastruktura informacji przestrzennej; planowanie przestrzenne; system informacji geograficznej

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia

Bac-Bronowicz, J., Dygaszewicz, J. Grzempowski, P., Nowak, R., 2010: Bazy danych referencyjnych jako źródła zasilania i aktualizacji warstw dotyczących budynków w wielorozdzielczej topograficznej bazie danych. Roczniki Geomatyki t. 8, z. 5(41): 7-22, PTIP Warszawa.

Bielecka, E. 2006: Zasady oceny jakości danych przestrzennych oraz ich zastosowanie do oceny jakości danych gromadzonych w TBD. Roczniki Geomatyki. Modelowanie danych przestrzennych. t. 8, z. 4(40): 53-66, PTIP Warszawa.

Brzuchowska, J., 2003: Systemy informacji przestrzennej dla planów zagospodarowania przestrzennego: potrzeby i kierunki rozwoju. Roczniki Geomatyki t 1, z 1: 81-87, PTIP Warszawa.

Dawidowicz A., Źróbek R., 2012: Ustalenie wzorcowych wyznaczników systemu katastralnego w świetle aktualnych badań. Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości vol. 20 nr 4.

Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE).

Dzikowska T., Nowak, R. 2009: Założenia integracji baz danych ewidencji gruntów i budynków oraz rejestru planów miejscowych dla gminy. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, vol. 19: 81-87.

Fogel, P., 2007: Bazy danych GIS w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym. Roczniki Geomatyki t. 5, z. 7: 39-47, PTIP Warszawa.

Gaździcki, J. Internetowy leksykon geomatyczny. Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej. Dostęp 18 sierpnia 2013: http://www.ptip.org.pl

Gaździcki, J., 2006: Zakres tematyczny dziedziny geoinformacji jako nauki i technologii. Roczniki Geomatyki t. 4, z. 2: 15-27, PTIP Warszawa.

Gotlib D., Olszewski R., 2012: Jak tworzy się GIS. Geoforum, http://geoforum.pl/?menu=46814,46840&link=gis-jak-tworzy-sie-gis

Hanzl, M., 2008: Możliwości gromadzenia danych przestrzennych w praktyce działania organów administracji samorządowej. Roczniki Geomatyki t. 6, z 4: 53-68, PTIP Warszawa.

Kulesza, Ł. 2011: ISO 19113:2002 with reference to digital terrain models. Geomatics and Environmental Engineering vol. 5., no. 1: 61-72.

Norma PN-EN-ISO 19113 Informacja geograficzna – Podstawy opisu jakości, Geographic Information – Quality principles.

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1089/2010 z dn. 23 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych.

Ślusarski, M., 2012: Doskonalenie jakości informacji w powiatowych systemach geoinformacyjnych. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 1/III/2012: 41-47.

Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym. Dz. U. 1994 nr 89 poz. 415 – uchylona.