Mapa gęstości zaludnienia Krakowa - propozycja metodyki opracowania oraz przykładowe zastosowania

Tomasz Pirowski
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska
Katedra Geoinformacji, Fotogrametrii i Teledetekcji Środowiska
Polska

Wojciech Drzewiecki
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska
Katedra Geoinformacji, Fotogrametrii i Teledetekcji Środowiska
Polska

Streszczenie

W artykule przedstawiono autorską metodę opracowania mapy gęstości zaludnienia miasta Krakowa. Podstawowymi materiałami wykorzystanymi w procesie opracowania mapy były: ortofotomapa ze zdjeć lotniczych oraz ogólnie dostępne dane o liczbie osób uprawnionych do głosowania w poszczególnych obwodach wyborczych na terenie miasta. Dodatkowo wykorzystano również plan miasta, a w wybranych obszarach - mapy ewidencyjne. Materiały te służyły do określenia granic obwodów wyborczych. Lokalizację przestrzenną granic uzyskano na drodze wektoryzacji ortofotomapy ze zdjęć lotniczych. Fotointerpretacja ortofotomapy pozwoliła na uszczegółowienie i sklasyfikowanie miejsc skupisk ludności (położenie budynków jednorodzinnych, kamienic, klatek schodowych w blokach mieszkalnych).
Rozkład przestrzenny rozmieszczenia ludności uzyskano metodą dazymetryczną, przyjmując za punkt wyjścia faktyczną liczbę ludności zameldowanej w poszczególnych obwodach wyborczych i uszczegółowiając jej rozmieszczenie wewnątrz tych obszarów poprzez iteracyjne określenie proporcji pomiędzy poszczególnymi rodzajami skupisk ludności, indywidualnie w każdym z obwodów. Powstała mapa skupisk ludności została przekształcona na mapę rastrową o wielkości komórki 25x25 metrów.
W artykule zaprezentowano także wybrane możliwości wykorzystania tego typu informacji w analizach przestrzennych z zakresu: zarządzania kryzysowego, geomarketingu, analiz komunikacyjnych i wspierania decyzji administracyjnych.

Słowa kluczowe:

mapy dazymetryczne; dane statystyczne; gęstość zaludnienia; fotointerpretacja

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia

Adamczyk J., 2006: Próba oceny oraz optymalizacji rozmieszczenia placówek oświatowych w oparciu o analizy GIS i mapę rozmieszczenia ludnosci, praca magisterska pod opieką T. Pirowskiego, AGH, niepublikowana.

Bielecka E., Kuczyk A., Witkowska E., 2005: Modelowanie powierzchni statystycznej przedstawiającej gęstość zaludnienia w Polsce przy pomocy metody dazymetrycznej, Roczniki Geomatyki, t. 3, z. 2: 9-16,PTIP, Warszawa.

Bielecka E., 2005: A Dasymetric population density map of Poland, Materiały XXII Międzynarodowego Kongresu Kartograficznego, 11-16 lipca A Coruna, Hiszpania.

Drzewiecki W., Hejmanowska B., Pirowski T., 1999: Przykładowe analizy przestrzenne w oparciu o komputerowy atlas Województwa Krakowskiego KAWK, Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 9.

Eicher, C. L.; Brewer C. A., 2001: Dasymetric Mapping and Areal Interpolation: Implementation and Evaluation, Cartography and Geographic Information Science, Vol. 28, No 2: 125-138. April 2001.

Gallego F. J, 2010,: A population density grid of the European Union, Population and Environment, Vol. 31, No 6: 460-473, July 2010.

Gallego F. J., Peedell S., 2001: Using CORINE Land Cover to map population density. Towards agri-environmental indicators. EEA Topic report 6/2001: 94-105.

Goleń J., Ostrowski W, 1994, Metoda dazymetryczna – rys historyczny, Polski Przegląd Kartograficzny 26(1): 3-16.

Harvey J. T., 2002: Population Estimation Models Based on Individual TM Pixels. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, Vol. 68, No. 11: 1181-1192.

Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Rhind D.W., 2006: GIS. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Maantay J. A., Maroko A. R., Herrmann Ch., 2007: Mapping Population Distribution in the Urban Environment: The Cadastral-based Expert Dasymetric System (CEDS), Cartography and Geographic Information Science, 34(2):77-102. Special issue: Cartography 2007: Reflections, Status, and Prediction.

Mennis, J., Hultgren, T., 2006: Intelligent dasymetric mapping and its application to areal interpolation. Cartography and Geographic Information Science, 33(3): 179-194.

Pirowski T., Drzewiecki W., 2000: Wybrane problemy modelowania przestrzennych interakcji zachowań konsumentów z wykorzystaniem GIS, Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, vol. 10, Kraków – Kalwaria Zebrzydowska.

Robinson A. H., Sale R. D., Morrison J. 1988: Podstawy kartografii. PWN, Warszawa.

Sleeter, R., Gould, M. L., 2007: Geographic information system software to remodel population data using dasymetric mapping methods: U.S. Geological Survey Techniques and Methods 11-C2, 15 p.

Sleeter, R., N. Wood, 2006: Estimating daytime and nighttime population density for coastal communites in Oregon: Urban and Regional Information Systems Association, Annual Conference, Proceedings, Vancouver, BC, September 26-29, 2006.

Tapp A., 2010: Areal Interpolation and Dasymetric Mapping. Methods Using Local Ancillary Data Sources. Cartography and Geographic Information Science, Vol. 37, No. 3, 2010: 215-228.

Ural S., Hussain E., Shan J., 2011: Building population mapping with aerial imagery and GIS data. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation,13: 841-852.

Wilson, A.G., 2000: Complex Spatial Systems: The Modelling Foundations of Urban and Regional Analysis. Pearson Education Limited, Harlow.