Odwzorowania kartograficzne nieregularnych obiektów pozaziemskich
Streszczenie
W przypadku planet Układu Słonecznego takich jak Wenus, Mars, a także większych księżyców planet zewnętrznych typowa mapa zawiera najczęściej informacje o rzeźbie terenu oraz o wzajemnych relacjach przestrzennych i kształcie charakterystycznych form ukształtowania terenu (np. kraterów, równin, pasm górskich). Za powierzchnię odniesienia dla tych ciał niebieskich z reguły można przyjąć elipsoidę obrotową, gdyż są one na tyle masywne, by siłami własnej grawitacji uzyskać kształt zbliżony do kulistego.
Istnieje jednak w Układzie Słonecznym znaczna liczba tzw. małych ciał niebieskich, o średnicy do kilkuset kilometrów (głównie planetoidy i komety), których kształt jest nieregularny. Bodźcem do rozwoju kartografii obiektów tego typu jest pozyskiwanie coraz dokładniejszych danych źródłowych dotyczących ich powierzchni. Na szczególną uwagę zasługują tutaj satelity Marsa: Fobos i Deimos. Opracowanie mapy takich obiektów wymaga zastosowania niekonwencjonalnych rozwiązań w zakresie doboru powierzchni oryginału oraz odwzorowań kartograficznych.
Autorzy w artykule przedstawili podstawowe problemy współczesnej kartografii planetarnej. Szerzej opisali problem zastosowania odwzorowań kartograficznych obiektów nieregularnych. Przedstawili podstawowe rodzaje odwzorowań kartograficznych, ich charakterystykę, a także przykładowe mapy opracowane na ich podstawie.
Słowa kluczowe:
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Asmar, S. W., Konopliv, A. S., Park, R. S., Bills, B. G., Gaskell, R., Raymond, C.A., Russell, C. T., Smith, D. E., Toplis, M. J., Zuber, M. T., 2012: The gravity field of vesta and implications for interior structure. 43rd Lunar and Planetary Science Conference, http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2012/pdf/2600.pdf
Bugayevskiy L., Snyder J., 1995: Map projections. A reference manual. Taylor&Francis.
Byrd P., 1954: Handbook of elliptic integrals for engineers and physicists. Springer-Verlag.
GIS Research Centre of the Institute of Geography of the Russian Academy of Sciences,2012: Cartographical Projections of Triaxal Ellipsoid http://geocnt.geonet.ru/en/3_axial
Fu, R. R., Hager, B A., Ermakov, A. I., Zuber, M. T., 2014: Efficient early global relaxation of asteroid Vesta. Icarus, Academic Press Elsevier, doi:10.1016/j.icarus.2014.01.023.
Nyrtsov, M. V., Bugayevskiy, L. M., Shingareva, K. B., 2006: Mathematical Basis for Non-Spherical Celestial Bodies Maps, Journal of Geospatial Engineering 2 (2): 45–50.
Nyrtsov, M. V., Bugayevskiy L. M., Stooke , P. J., 2007: The multiple axis ellipsoids as reference surfaces for mapping of small celestial bodies, W: Proceedings of XXIII International Cartographic Conference, Moskwa, http://icaci.org/files/documents/ICC_proceedings/ICC2007/html/Proceedings.htm
Nyrtsov M., Fleis M., Borisov M., Stooke P., 2014: Jacobi conformal projection of the triaxial ellipsoid: new projection for mapping of small celestial bodies. [In:] M. Buchroithner at al. Cartography from Pole to Pole. Lecture Notes in Geinformation and Cartography, Springer-Verlag, 235-246.
Wahlish M., Stooke, P. J., Karachevtseva, I. P., Kirk R., Oberst, J., Willner, K., Nadejdina, I,A., Zubarev, A.E., Konopikhin, A.A., Shingareva, K. B., 2013: Phobos and Deimos Cartography, Planetary and Space Science, http://dx.doi.org/10.1016/j.pss.2013.05.012
Źródła internetowe:
http://cartsrv.mexlab.ru/geoportal/
http://pds.jpl.nasa.gov/
http://webgis.wr.usgs.gov/index.html
http://sbn.psi.edu/pds/asteroid
http://sbn.psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_3_RDR_STOOKEMAPS_V1_0/maps